làm mẹ đơn thân: nên ủng hộ hay phản đối?

Jeffrey Thai

Việc làm mẹ đơn thân là một việc không mới, nếu không muốn nói là quá phổ biến ở các nước phương Tây, như ở Mỹ chẳng hạn. Nó phổ biến đến nỗi trong thực tế cuộc sống của tôi, nếu một phụ nữ Mỹ còn trẻ (đặc biệt là phụ nữ da màu) vui miệng nói với tôi về đứa con của họ, tôi chẳng bao giờ hỏi về cha của đứa bé cả. Lý do là vì tôi muốn tránh cho họ khỏi phải nói về mối quan hệ tình cảm đã gãy đỗ của họ. Mối liên hệ còn lại duy nhất giữa những người phụ nữ này với những người cha của những đứa trẻ là khoản tiền trợ cấp nuôi con mà những người phụ nữ này nhận được hàng tháng. Khoản tiền này được khấu trừ thẳng vào tiền lương của những người đàn ông nên không có cách gì họ trốn chạy được. 

 

Trước tiên, phải nói thẳng rằng làm mẹ đơn thân ở Mỹ rất... sướng. Họ được luật pháp bảo vệ rất chặt chẽ. Chỉ cần lúc khai sinh đứa bé, họ khai tên người đàn ông nào là cha của đứa bé, thì dù có kết hôn hay không, luật pháp cũng cưỡng chế người đàn ông phải gửi tiền trợ cấp cho người mẹ để nuôi con cho đến khi đứa trẻ được 18 tuổi. Nếu người đàn ông chối bỏ không nhận thì đã có biện pháp thử ADN để tìm ra sự thật. Ngoài khoản trợ cấp hàng tháng đó, mỗi năm lúc khai thuế thu nhập, những người mẹ đơn thân lại được chính phủ trợ cấp một khoản tiền khoảng vài nghìn đô la Mỹ cho mỗi đứa trẻ. Nói chung, người mẹ đơn thân có thể nuôi con một cách thoải mái mà không gặp khó khăn gì nhiều về mặt tài chính. Xã hội Mỹ cũng là một xã hội rất tôn trọng cuộc sống riêng tư, nên những người mẹ đơn thân cũng không bị áp lực gì nhiều với dư luận xung quanh. 

Bây giờ, xin được đề cập đến việc làm mẹ đơn thân ở VN. Quay lại thời xã hội VN còn chịu ảnh hưởng nhiều bởi những tư tưởng phong kiến, việc không có chồng mà lại có con là một điều ô nhục lớn và người phụ nữ có thể bị làng tổng trừng phạt bằng biện pháp gọt đầu, bôi vôi hay thậm chí, thả bè chuối trôi sông. Do đó, việc phải làm mẹ đơn thân lúc ấy là một tai ương thảm khốc đối với số phận người phụ nữ, chẳng ai lại lựa chọn điều bất hạnh đó cả. Ngày nay, dĩ nhiên không còn những thứ hình phạt tàn nhẫn đó nữa và xã hội cũng đã cởi mở hơn nhiều lắm với việc này. Tuy vậy, thực tế cuộc sống cho thấy là việc làm mẹ đơn thân ở VN vẫn là một việc làm còn gặp khá nhiều thử thách về mặt tài chính, cũng như về mặt dư luận.  

Dư luận đối với những người phụ nữ không chồng mà lại có con, dù rằng không còn quá khắc nghiệt nữa, nhưng cũng không hẳn là hoàn toàn khoan dung. Họ sẽ phải đối mặt với sự ghẻ lạnh của gia đình, người thân. Ai cũng muốn lánh xa họ để trốn tránh cái-điều-được-gọi-là-sự-tủi-nhục mà họ mang đến. Do đó, họ dễ lâm vào tình trạng thân gái một mình nuôi con dưới cái nhìn e dè, thương hại pha chút mỉa mai và châm biến của người đời. Trong đa số trường hợp, những người đàn ông đều đã "cao chạy, xa bay" và pháp luật VN chưa có một điều luật nào để cưỡng chế trách nhiệm đối với những người đàn ông đó cả. Tìm việc làm, đối với một người phụ nữ bình thường, đã là điều khó khăn, thì đối với họ càng trở nên gian nan hơn bao giờ hết. Trong khi đó, nhìn xung quanh, xã hội lại chưa có một nỗ lực cụ thể nào để giúp đỡ những người như họ. 

Quả thực, xét thật kỹ, quyết định làm mẹ đơn thân ở VN, cho dù ở dưới bất kỳ tác động nào đi nữa, cũng là một hành động thật... dũng cảm. Cuộc sống khó khăn, người thân ghẻ lạnh, người tình hất hủi, người đời gièm pha: Tất cả dường như quay lưng, chống lại họ trong suốt quá trình họ "đi biển một mình". Bất chấp mọi thứ, họ đã "ngậm đắng nuốt cay" để bảo vệ hòn máu rơi của mình, để được làm một người mẹ lương thiện. Điều đó há chẳng phải là quá dũng cảm hay sao? Hòn máu rơi đó có thể là kết quả của một thái độ sống sai lầm, cũng có thể chỉ là hậu quả của việc gặp phải một anh chàng người tình họ Sở; nhưng dù như thế nào, việc giữ gìn và bảo vệ nó, thách thức mọi khó khăn để nó được ra đời và lớn lên trong những điều kiện tốt đẹp nhất có thể, là một hành động, xét ra, thật đáng thương và thông cảm hơn là... đáng trách. 

Đã có nhiều phụ nữ ngày hôm nay, với nhiều lý do khác nhau, đã lựa chọn để làm một người mẹ đơn thân như thế. Dù rằng, trong cuộc sống hôm nay, người phụ nữ được xem là hoàn toàn bình đẳng với người đàn ông, cả trong gia đình và ngoài xã hội; nhưng xét về mặt cấu trúc tâm sinh lý, người phụ nữ vẫn luôn là "phái yếu". Như một thôi thúc bản năng, họ luôn cảm thấy mình mong muốn, kiếm tìm một chỗ dựa để mình có thể tựa vào, về mặt thể xác lẫn tâm hồn. Vậy thì tại sao lại có một sự lựa chọn như vậy? Tất nhiên là họ có những lý do riêng của họ, có những lý do nói ra được, và có những lý do "khó nói". 
 

Ngoài lý do tình phụ như đã có nêu phía trên, phía sau quyết định ấy là cả một quá trình nghĩ suy, dằn vặt của người phụ nữ. Là một người phụ nữ, ai cũng mong muốn sớm có được một mái ấm gia đình hạnh phúc với người đàn ông mà mình yêu thương. Nhưng chữ duyên phận là điều khó nói. Có những phụ nữ không may mắn trên con đường tình duyên của mình, trong khi đó thì tuổi thanh xuân con gái lại trôi qua nhanh quá. Bản năng làm mẹ là bản năng thiêng liêng của người phụ nữ, không ngừng thôi thúc họ trong suốt khoảng đời thanh xuân; nên có một lúc nào đó, cái ước muốn thiết tha cháy bỏng ấy dẫn họ đến cái hành động trao thân để có cơ hội cho một sinh linh bé nhỏ của riêng họ chào đời, âu đó cũng chỉ là một hành động bản năng rất... người. Chừng nào mà sự ra đời của sinh linh bé bỏng ấy không làm ảnh hưởng đến hạnh phúc của bất kỳ ai khác, thiết nghĩ việc làm mẹ đơn thân ấy thật đáng... thông cảm. Có ai lại nỡ đi trách cứ cái bản năng làm mẹ hết sức tự nhiên ấy của người phụ nữ?

Có một điều nữa ẩn sau cái quyết định làm mẹ đơn thân của người phụ nữ là việc họ không muốn bước vào, cũng như bị ràng buộc, bởi cuộc sống vợ chồng với một người đàn ông. Qua kinh nghiệm trực tiếp hay gián tiếp, họ đã nhìn thấy nhiều gia đình mà trong đó người đàn ông là những người gia trưởng, độc đoán, đối xử hà khắc và tàn bạo với vợ con của mình. Họ cũng đã có dịp nhìn thấy và không khỏi băn khoăn, lo sợ khi thấy có nhiều người đàn ông thay đổi thật nhanh và đáng sợ ngay sau ngay khi kết hôn, từ một người tình lãng mạn và dịu dàng thành một người chồng chiếm hữu và thô bạo. Thái độ e dè và lo ngại đó là điều nhắc nhở cho một bộ phận đàn ông Việt hãy nhìn lại cách hành xử đối với người bạn đời của mình trong đời sống vợ chồng. 

Tóm lại, làm mẹ đơn thân là một điều còn khá mới mẻ ở VN, mà người tiên phong và mạnh mẽ công khai có thể xem là ca sĩ P.T. của nền showbiz Việt. Với những thuận lợi cá nhân (như sự cảm thông của người thân, khả năng tài chính... ), cô đã hoàn thành tốt việc làm mẹ đơn thân của mình và không ngừng tự hào về "người đàn ông trong bóng đêm" của cô. Tuy nhiên, nên hiểu rằng đó là một trong những ngoại lệ may mắn hiếm hoi. Qua những gì tôi vừa trình bày ở trên, có thể thấy rằng việc làm mẹ đơn thân ở VN vẫn còn phải đương đầu với vô vàn khó khăn, và do đó, để đảm bảo việc nuôi dạy con tốt, người phụ nữ cần có một suy nghĩ thật kỹ lưỡng và chín chắn cho quyết định này. Và cho dù quyết định đó được thực hiện bởi bất kỳ động cơ gì, chúng ta cũng nên hiểu là, nếu có một sự lựa chọn tốt hơn thì lẽ tự nhiên là không đời nào có người phụ nữ lại quyết định như vậy. Suy nghĩ cho cùng, theo ý kiến chủ quan của tôi, quyết định ấy cần sự thông cảm, sẻ chia của mọi người hơn là thái độ... kết án.

 nguồn: yume